Daina’s terug naar overzicht →→

Een daina is een lied uit de volksmuziek.

Volgens bepaalde bronnen komt het woord daina uit het Litouws (dainos)

Een daina bestaat vaak uit 1 of meer stanza’s ( = 2 dichtregel vers)

Meestal zijn het 4 regels maar ook wel eens 6 of 8

95% heeft als maat trocheus 5% heeft dactylus

Dat is begrijpelijk als men zich realiseert dat in het Lets de klemtoon doorgaans op de eerste lettergreep van een woord valt. Er zijn ook geen lidwoorden. Dus een zin begint meestal met een klemtoon.

Bij grote muziekfeesten is deze klemtoon aan het begin van een daina vaak goed aan de neergaande dansbewegingen te zien.

De volksgezangen waren oorspronkelijk vaak zonder instrumenten behalve bij dansvarianten.

Instrumenten die men toenemend gebruikt zijn o.a. kokle (soort citer om te tokkelen, doedelzakken, houten fluiten, ģīga (= 1 snaar aan langwerpig houten deel), mandoline, accordeon, en tegenwoordig ook akoestische gitaeren, synthesizers percussie, drum )etc

De thema’s zijn vaak mythologisch vb God Zon Saule, Maan Mēness, Donder Pērkons Veelal zijn het reflecties filosofisch bij allerlei levensgebeurtenissen en jaarlijkse momenten, en bij de natuur. Veel bij de zonnewende in juni. Eigenlijk zijn er daina’s voor elke levenssituatie. Ze zijn meestal niet erg narratief. In Litouwen daarentegen gaan ze vaker over historische gebeurtenissen.

Laima, de godin van geluk en het lot wordt in de liederen vaak geassocieerd met huwelijk, geboorte van kind en dood.

Ze heeft dezelfde funktie als de Hindoe Godin Lakshmi

Laima is ook Luxe bonbonsmerk!

Geboorterituelen waren er zoal aan het einde van de 19e eeuw, maar ook nu nog. Het gaat bijvoorbeeld om het aanbieden van schapen, handdoeken en geweven materialen aan Laima. Door alleen vrouwen in het badhuis

Maara is de godin van de aarde, vrouwelijke tegenpool van God, hoedster van de mens, later ook verbonden met Maria Hiervan is geen equivalent bij het hindoeïsme.

De God Saule (Zon) staat in Letland ook voor de hogere meer transcendente zon, het Goddelijke licht.

De Let is sterk verbonden met de natuur. De natuur speelt dan ook een belangrijke rol in de daina’s. Achternamen in Letland slaan vaak op de natuur.

Bij de door Maara en mij bestudeerde componisten en musici was dat uitzonderlijk vaak het geval.

Voorbeelden:

Pēteris Vasks → Vasks = (bijen)was (voor bijenraten)

(sanskriet madhuya = bijenwas vgl Lets: medus)

Jāzeps Vītols → Vītols = wilg

Raimonds Ozols → Ozols = eik (Sanskriet: adala = Indische eik)

Valts Pūce → Pūce = uil

Emīls Dārziņš → Dārziņš = eigen tuint(tje)

Imants Kalniņš → Kalns = berg(je)

Arturs Maskats → Maska = masker

Jānis Lūsens → Lūsis = lynx

Pauls Dambis → Dambis = dam, dijk

Uģis Prauliņš → Prauls = vergaan hout

Jānis Mediņš → Medus = honing (kje)

(sanskriet madhuya= adjectief: uit honing verkregen)

Vilnis Salaks → spiering

Ivanovs → Russische achternaam

De eerste verzameling daina’s werd gepubliceerd tussen 1894 en 1915 door Krišjānis Barons

De daina’s bevatten zo’n 1,2 miljoen teksten en er zijn 300.000 melodieën.

Ze lagen netjes opgestapeld in de skapis = kast Vgl. Ned. schap – Deens skab

Vanaf midden 19e eeuw was er meer nationaal bewustzijn versus Russiche overheersing. Net als in andere landen was er veel belangstelling voor de eigen volksmuziek.

Na de onafhankelijkheid die werd uitgeroepen in 1918 (Erkend door Russen in 1920) werden veel daina’s bewerkt en gepromoot door de beroemde Letse componist Jazeps Vitols in het kader van het nationale bewustzijn.

Vanaf de jaren 80 gebeurde hetzelfde en zeker rond en na de nieuwe onafhankelijkheid in 1991.

Iedere 5 jaar zijn er grote zangfeesten.

In elk type muziek werk kom je wel de oude daina’s tegen.

Voorbeelden van teksten:

1

Ik vond de scarabee kever

zich rond wentelend in de mest(bal)

2

De tafel van de hemel heeft 4 hoeken

alle vier zijn noodzakelijk

Bij de eerste hoek komt de zon op

Bij de tweede gaat hij onder

Bij de derde zit Laima

Bij de vierde Maara

3

De gouden gordel heeft 3 lagen

rondom de reusachtige eik

Geen stortbui van lood raakt hem,

of een zwaard.

Op YouTube zijn talloze opnamen te vinden van feesten met daina’s →→→