Home ►
Contact: rhegie2@planet.nl & lisaweissmusic@gmail.com
|
|
Lisa Weiss Sinti-zangeres uit
Venlo
Biografie Lisa werd geboren
op 25 maart 1958 op het woonwagenkamp aan de Kaldenkerkerweg te Venlo. Haar naam
werd Elisabeth Massing Weiss Vader Kobus Massing Weiss is een Sinto en moeder Mieke Lutgens is een Nederlandse ‘reiziger’ op het kamp. Vader Kobus verdiende zijn geld met boksen. Hij reisde door het hele
land en trad op kermissen op. Lisa herinnert zich
hoe de woonwagen heen en weer ging tussen de Kleine Hei in Venlo en een kamp
in Den Haag waar de familie van vader woonde.
Lisa met haar vader Ze was 5 jaar toen
haar ouders gingen scheiden. Ze zou haar vader daarna een groot aantal jaren
niet meer zien. Lisa was nog lang
ontroostbaar en opstandig over de afwezigheid van haar vader. Haar moeder
hertrouwde, en de stiefvader adopteerde Lisa. Ze verhuisden naar een
afgelegen plek, in de buurt van Venlo, midden in de bossen. Lisa heette nu
ineens Betje van Susteren. Dat merkte ze voor
het eerst toen de meester op school haar zo noemde. Het was alsof haar
verleden werd uitgewist op dat moment. Nog intenser had ze dit gevoel op de
dag dat de woonwagen uitbrandde. Lisa was toen ca. 12 jaar. Alles was ze
kwijt zoals haar foto’ en haar mooie blauwe jurk. Niet alleen foto’s
waar ze op stond, maar ook foto’s die ze zelf had gemaakt. Ze bewaarde de foto’s als kostbaarheden in dozen onder
haar bed. Ze fotografeerde vooral kinderen. Ook de woonwagens met de bewoners, en haar pony Sammy. Ze
heeft er als kind altijd van gedroomd om fotografe te worden. Sinds ze zo
veel verloren heeft, voldoet het fotograferen aan een innerlijke noodzaak om
haar leven te documenteren met foto’s.
Haar paard La Bella was haar grootste vriend. La Bella droeg haar, gaf haar warmte, liet zich door Lisa
beteugelen. Een paard past bij
het leven van een nomade, en is daarin zelfs onmisbaar. Voor de Sinti is het paard een heilig dier. Als je het goed
aanstuurt, kom je in de hogere werkelijkheid. Om de stress te ontvluchten
ging de jonge Lisa rijden. De bossen in. Hoe
vaak was ze daar wel niet? Ze leefde van de natuur en van wat de boeren op
het land verbouwden. In de natuur was
rust. Daar was ze gelukkig. Ze sliep in het zonnetje. Als ze wakker werd,
hoorde ze de vogels fluiten. Dit diepe
natuurgeluk staat in schril contrast met wat het leven vaak aan belemmeringen
brengt voor iemand die in een woonwagen is geboren. Je wordt in deze wereld
al snel afgewezen op je afkomst. Je hoort er niet gezellig bij. Men spreekt
je niet aan op je talenten. Bovendien is Lisa ‘slechts’ een
halve Sintezza, geen echte
woonwagenbewoner, maar ook geen burger. Want alleen haar
vader was een Sinto en ze was niet
geboren in een normaal huis. Ze was een mens die in een soort niemandsland
leefde. Voor Lisa loopt dit als een lint van onzekere gevoelens door
het bestaan, en zij is daarmee verweven. De opgave is om daar bovenuit te groeien. Sinds de woonwagenbrand heeft Lisa altijd het idee
gehad dat ze vanuit een koffertje moet leven. Het koffertje waarin zij haar identiteit als een kleinood met
zich draagt, waarin ze haar foto’s bewaart en haar ‘muziek’
in de vorm van cd’s. Ook dit koffertje geeft weer het gevoel dat ze nergens bij
hoort. Dat ze altijd een subcultuur op zichzelf is geweest. Veel mensen zitten vast omdat ze hun bezittingen moeten
beschermen. Een nomade vestigt zich niet definitief en heeft geen vaste plek
met bezittingen die hij moet beschermen. Hij trekt steeds maar verder naar
waar zijn vleugels hem dragen. Bij diensten van de
Christenen uit Nuenen en de Sinti in Venlo deed Lisa de nodige zangervaring op. Haar zus was lid van
de Venlose Bijbelgemeente en
zodoende kwam ze in contact met de Christenen. De muziek sprak haar
wel aan, maar eigenlijk voelde ze meer affiniteit met de wereldse muziek.
Een Sintezza sprokkelt de zang- en gitaarkunst onderweg bij elkaar,
zij haalt de know how uit ontmoetingen met andere musici. Zoals op alle
plekken waar Sinti en Roma muziek maken. Van Ronny Timmermans leerde ze goed hoe akkoorden werken. Later leerde ze veel
door aanwezig te zijn bij de zanglessen van Willy Caron, de vader van haar toenmalige man. Zo kwamen er steeds
mensen op Lisa’s pad van wie ze
veel opstak, wat ze dan weer integreerde in haar eigen muziek. Op 17-jarige leeftijd had ze met haar eerste man een
bloemenzaak gehad in Hannover. Het was een goed lopende zaak. Op een gegeven
moment hadden ze zelfs 15 mensen aan het werk. Lisa trad later op
bij Sinti-festvals in Frankrijk.
Ze zong o.a. met gitarist Paulus Schäfer. Eens prijkte zelfs haar foto op de voorpagina van een krant
te Nancy. Uit dit alles is het
nummer Ut roëzig Laevegebaseerd op La vie en roses van Edith Piaf voortgekomen. In het verlengde hiervan maakte ze samen
met Gino Taihuttu de cd Betje & Gino. 2009 De productie was in handen
van Martijn Alsters en Gino. Lalla Weiss, Lizzy Schäfer en Marie Grunholz hielpen Lisa met de songteksten goed in
het Romanes te zetten. Vaak was Lisa met mensen op pad. Zo trok ze bijvoorbeeld veel
op met John Hutton, de bekende meubelontwerper. Een zeer creatieve man. Het was inspirerend om met hem naar allerlei beurzen te gaan. Van Gerry Abels en Loek Sijben leerde Lisa
toneelspelen. Zij gaven eind jaren 80 cursussen in de Maaspoort en in Theater
de Garage. Gerry voelde Lisa goed aan
omdat ze van Indonesische afkomst was, en dus goed wist wat het is om tussen
twee culturen te zitten. Lisa speelde mee in allerlei stukken. O.a. in Drie
Zusters van Tsjechov. De Venlose historica Mariet Verberkt zag Lisa in 2010 op
tv het lied ‘Vergeten kan ik niet’ zingen in kamp
Westerbork. Uit dit moment
ontstond een intensief contact tussen beiden. Samen hebben ze gesproken en
gedroomd over een project waardoor voor iedereen alles kenbaar zou
worden over het oorlogsverleden van de woonwagenbewoners en alle
namen konden worden uitgesproken. In het bijzonder
kwam nu het lot van de baby Margaretha onder de aandacht. Deze kleine sintezza vond in Auschwitz-Birkenau haar dood. Langzaam is het idee voor een project verder
uitgegroeid. Door Mariets hechte samenwerking met het archief werd de landelijke
tentoonstelling ‘Oorlogskind’ in het Archief van Venlo
gehouden. Lisa bracht samen
met haar familie een bezoek aan Auschwitz-Birkenau, waarbij ook haar vader Kobus was. Dit bezoek heeft een
onbeschrijfelijke indruk op haar gemaakt en heeft haar
geconfronteerd met het diepe leed van haar roots. Lisa heeft In Auschwitz gezongen
bij het monument van Sinti en Roma.
Vader van Lisa in Auschwitz Na het overlijden
van Mariet Verberkt, ontstond er de werkgroep ‘Margaretha leeft’.
Behalve Lisa zitten in deze werkgroep: Mieke Verhaegh, Martijn Alsters, Peter Jorna en Henk van Beurden. Ze hebben o.a. een scholenproject gerealiseerd. Lisa ontving
in haar theatertje aan de Casinoweg de leerlingen van diverse
schoolklassen en ze ging met hen naar het kamp. Er werd een speciale cd
Margaretha gemaakt (2012). Verderop leest u meer over Margaretha en het project.
Lisa en Will Een belangrijke steun bij alle projecten is Will Falize, de zoon van Lisa. Hij zorgt als professional voor de mooie
foto’s en is haar steun en toeverlaat. Thans wordt Lisa gecoacht door de Letse zangpedagoge Maara Brahmane.
Lisa heeft inmiddels
al heel wat optredens op haar naam staan: Kunst in de Kamer Waalre, Gipsy Roots Festival Best, Westerbork herdenking,
Cultureel programma Auschwitz herdenking RAI Amsterdam, Theaterhotel Oranjerie Roermond, Forum
Utrecht. Limburgs Museum, Museum Bommel van Dam, Utrecht
swingt Delano, herdenking 2e
wereldoorlog Venlo, Nach van het Limburgse Leed.enz
Concert te Venlo in Galerie de hoeve. Lisa met Paulus Schäfer, Noah Schäfer,
Dominique Paats en Bärbel Ehlert. 21
juni 2014. Lisa’s optredens worden doorgaans gemanaged door : |
